در کارکرد هر نوع موتور نیاز به قطعاتی جهت انقال نیرو و حرکت از قسمتی به قسمت دیگر هست. این نیرو و حرکت را به طور معمول با تسمه انتقال می دهند. در میان انواع تسمه های بکار رفته در صنایع مختلف، تسمه تایم دارای اهمیت و اعتبار ویژه ای است. برای درک بهتر این نکته که: تسمه تایم چیست؟ بهتر است ادامه ی این بحث را پیگیری نمایید. گروه صنعتی آریا شایگان نادین؛ برای داشتن اطلاعاتی دقیق تر از این محصول مهم و پرکاربرد، شما را به ادامه ی خواندن این مطلب مفید و معتبر دعوت می نماید.
تسمه تایم چیست؟
تسمه تایم Timing belt نوعی تسمه ی پلاستیکی است که وظیفه ی ارتباط میان میل‌لنگ و میل‌سوپاپ (میل بادامک) را عهده دار می باشد. در واقع چرخش میل‌لنگ، از طریق تسمه تایم به میل‌سوپاپ انتقال و باعث چرخش آن می گردد. با چرخش میل سوپاپ، حرکت سوپاپها اتفاق افتاده و موتور شروع به کارکردن می نماید. از این رو تسمه تایم را باید یکی از اصلی ترین قطعات احتراق داخلی موتور به حساب آورد. البته در گذشته های نه چندان دور این کار توسط زنجیر تایم انجام می پذیرفت. که دارای معایبی بزرگ بود.
نحوه ی کارکرد تسمه تایم
به وسیله ی تسمه تایم، چرخه ی 4 مرحله‌ای موتورهای احتراق داخلی به ترتیب زیر انجام پذیرفته و خودرو آماده ی حرکت و فعالیت می گردد:
- مکش
در مرحله ی اول: پیستون در داخل سیلندر به پایین می‌رود، سوپاپ هوا باز می‌شود و با حرکت رو به پایین سیلندرمکش ایجاد و مخلوط سوخت و هوا به داخل سیلندر اتقال می یابد.
- تراکم
مرحله ی دوم: پیستون در داخل سیلندر بالا می‌رود، سوپاپ هوا بسته و مخلوط سوخت و هوا متراکم و کمپرس می‌شود.
- توان
در سومین مرحله: شمع جرقه زده و مخلوط سوخت و هوا شعله ور می‌گردد. با این انفجار فشار به پیستون وارد و به سمت پایین رانده و همزمان سوپاپ دود باز می‌شود.
- تخلیه
و مرحله ی چهارم و آخر: پیستون به سمت بالا آمده و دود از محل سوپاپ خروج دود، تخلیه می‌گردد.
در واقع تسمه تایم حرکت میل‌لنگ را به میل سوپاپ (میل بادامک) انتقال می‌‌دهد و میل سوپاپ هم سوپاپها را بالا و پایین می نماید. برای درک بهتر جای گیری و انتقال حرکت تسمه تایم به تصویر زیر دقت فرمایید.
مزیت تسمه تایم به زنجیر تایم
- جلوگیری از آلودگی صوتی
- جلوگیری از آسیب‌دیدگی موتور
- کاهش از فرسایش قطعات
- اصطکاک کمتر
- هزینه ی کمتر
همانطور که گفته شد قبل از تسمه تایم، از زنجیر تایم در اتومبیل‌ها استفاده می‌شد. هم اکنون نیز استفاده از تسمه تایم و زنجیر تایم در اتومبیل‌ها رواج دارد.
با پیشرفت تکنولوژی مدرن بسیاری از کمپانی های بزرگ خودرو سازی اقدام به عرضه موتور با زنجیر تایم نموده اند. در حقیقت از سال ۲۰۰۶ تا کنون این شرکت ها از زنجیر تایم بجای تسمه تایم استفاده می‌کنند. زیرا زنجیر تایم بر خلاف تسمه تایم نیاز کمتری به تعویض و بررسی دارد.
برخی از کمپانی هایی بزرگ خودرو سازی:
- مرسدس بنز (Mercedes-Benz)
- بی. ام. و (BMW)
- تویوتا (Toyota)
علت دندانه داشتن تسمه تایم
از آنجایی که کار تسمه تایم تنظیم زمانبندی باز و بسته شدن سوپاپها است، هرگونه لغزش این تسمه روی فولی متصل به میل‌لنگ یا میل سوپاپ باعث اشکال در عملکرد موتور می‌شود.
به همین علت این تسمه ها دندانه‌دار تولید می گردند تا بهتر روی فولی‌های دندانه‌دار قرار گیرد و بدینوسیله هیچ لغزشی صورت نخواهد گرفت.
مدت زمان اعلام شده از سوی کارخانه‌های اتومبیل‌سازی برای تعویض تسمه تایم محصولاتشان متفاوت است، اما میان مردم رایج شده که باید تسمه تایم خودروها را بعد از پیمایش هر ۶۰ هزار کیلومتر تعویض کرد.
در هنگام پاره شدن تسمه تایم (Timing belt)، بدون شک به موتور خودرو آسیب خواهد رسید. در واقع به محض پارگی یا رها شدن تسمه تایم، زمانبندی باز و بسته شدن سوپاپها به هم خواهد ریخت. این به هم ریختی موجب اختلال در کارکرد موتور خودرو می شود. البته در هر نوع اتومبیل و خودرو نوع آسیب متفاوت است. به عنوان مثال در خودروهایی چون: پژو 206 یا پژو 405 یا سمند، این اتفاق باعث برخورد پیستون و سوپاپها با یکدیگر شده و سوپاپها کج می‌شوند و حتی آسیب جدی به سرسیلندر و پیستون وارد می‌گردد.
البته گاه در بهترین حالت پارگی تسمه تایم، فقط اتومبیل خاموش می گردد و درصد آسیب به حداقل می رسد. برای مثال در پرایدهای قدیمی این اتفاق موجب خاموشی موتور اتومبیل و عدم برخورد پیستون‌ها و سوپاپها گردیده و آسیب به حداقل می رسد.
به هر حال چند اتفاق با پارگی تسمه تایم خواهد افتاد که عبارتند از:
- اختلال در زمانبندی باز و بسته شدن سوپاپها
- صدای ناهنجار برخورد پیستون‌ها و سوپاپها
- وارد نشدن مخلوط سوخت و هوا در زمان مناسب به سیلندر
- خارج نشدن به موقع دود
- و در نهایت خاموش شدن
زمان تعویض تسمه تایم چه وقت است؟
هر خودروی استاندارد و سالم، داری یک زمان مشخص برای تعویض تسمه تایم می باشد. این زمان توسط کمپانی یا کارخانه ی تولید کننده ی خودرو در کاتالوگ مشخص شده است. بطور معمول؛ عمر مفید هر تسمه تایم بر اساس گذر زمان بین 1.5 تا 2 سال محاسبه می گردد. البته گاه این محاسبه بر اساس پیمایش و میزان کارکرد هر اتومبیل متغییر می شود. (برای مثال ۶۰ یا 70 هزار کیلومتر)
البته جنس و کیفیت تسمه تایم در میزان کارکرد آن بسیار تاثیرگذار است. به عنوان مثال؛ محصولات شرکت فورد، زمان تعویض تسمه تایم خود را هر ۱۶۰ هزار کیلومتر اعلام نموده است.
یک نکته مهم :
زمانی که اقدام به خرید اتومبیل دست‌دوم می نمایید حتما به سلامت و مسزان کارکرد تسمه تایم دقت فرمایید. البته شما در صورت نداشتن تجربه ی کافی، قادر به تشخیص میزان کارکرد تسمه تایم نخواهید بود. در این صورت نیاز مراجعه به کارشناس فنی و افراد دارای مهارت تشخیص حواهید داشت.
برای مطالعه ی ادامه ی این مطلب آموزشی گروه صنعتی آریا شایگان نادین، اینجا کلیک کنید.
